PEDRAFITA-MENHIR DO COUTO MIXTO II
"Aí, vindo de Randín para aquí, hai un montiño ao que lle chaman A Picoña, onde houbo un castelo. Nese lugar era onde dicía a xente que estivera exiliado o rei que había aquí, ou o xefe. Que enriba, mesmo no alto, hai coma se fose unha pía ou bañeira feita na pedra, da que contan que era onde se lavaba o rei."
RODRÍGUEZ CRUZ, José (2006). «O Couto Mixto: Lendas de tradición oral», en Lethes: Cadernos Culturais do Limia, nº. 7
.tif) |
Pedrafita-menhir do Couto Mixto, segundo versión de Moncho Boga, 2024. |
Como relataba na entrada anterior, o Camiño Privilexiado constituía unha auténtica autopista libre de peaxes, por onde circulaban mercadurías exentas de impostos para os habitantes do Couto Mixto, nos actuais concellos de Calvos de Randín e Baltar.
O Camiño Privilexiado cruzaba as tres aldeas do Couto Mixto, sulcaba o territorio de Randín, bordeaba o Castelo da Piconha, introducíase sinuoso nas terras portuguesas e remataba na vila lusa de Tourém. Como xa dixera, o Camiño estaba marcado con diversas sinais, como a pedrafita I, que ten unha gran cruz gravada nunha das súas caras.
 |
Unha das parroquias do Couto Mixto. Fotografía galeguizargalicia. |
Como curiosidade hai que contar que os documentos do Couto Mixto recollíanse e gardábanse nunha gran Arca que tiña tres pechaduras: para abrila realizábase unha cerimonia na que tiñan que estar o xuíz e os tres posuidores das chaves, a saber os Homes do Acordo.
 |
Mapa do Couto Mixto e do Camiño Privilexiado. De: https://es.slideshare.net/slideshow/a-historia-do-couto-mixto/57970413 |
Finalmento o Couto Mixto foi abolido tras longas e supoño que árduas negociacións entre Portugal e España: a súa mesma existencia era coma un gran molesto para ambos os dous países. Como resultado das negociacións, os tres pobos do Couto Mixto pasaron a pertencer a España, e Portugal quedaríase cos tres pobos promiscuos de Cambedo, Souteliño e Lama de Arcos. Con este acordo en 1864 (Convenio de Lisboa) desapareceu o Couto Mixto para sempre, e con él todos os seus privilexios: desapareceu ata na memoria e os seus habitantes nin siquiera foron consultados.
 |
Fotografía: https://es.wikiloc.com/rutas-senderismo/couto-mixto-camino-privilexiado-y-regreso-por-paradela-126226818/photo-80625695 |
Hoxe en día, desde finais do século XX, recuperouse o arcón (a documentación perdeuse) e toda a memoria que se ven recuperando gárdase nel, como se fixera sempre. Os tres "Homes do Acordo" posúen as tres chaves e o primeiro sábado de xullo, todos os anos, celébrase un acto cerimonial na igrexa de Santiago de Rubiás onde se elixen diversas personalidades como Xuíces Honorarios do Couto Mixto.
 |
Fotografía de Elixio Vieites |
A Pedrafita-Menhir Marco II do Camiño Privilexiado preséntase con forma xeral tirando ao cilindro, algo abombada por veces, sobre todo na parte central; insinua certa forma cadrangular na base e vai diminuindo paseniñamente ata chegar á croa. Trátase dunha poderosa pedrafita-menhir feita de granito e atópase chantada nunha suave pendente, á beira do Camiño, non moi lonxe do Río Salas.
 |
A Pedrafita-Menhir Marco II. Foto de: https://es.wikiloc.com/rutas-senderismo/calvos-de-randin-comarca-da-limia-ourense-camino-privilexiado-63522178/photo-42182201 |
Entre microtoponimia da zona podemos destacar O torgal, As Míllaras, As Filgueiras, A Cruz, A Lama Grande, A Rocha...
En definitiva, e para rematar, é recomendable e necesaria unha visita a estas recónditas terras, cuxos poucos habitantes están a loitar denodadamente por recuperar un sono cercenado e unha historia que os identificou durante séculos cunha propia idiosincrasia sen paralelismos en ningunha outra das terras de Europa.
 |
Unha vista do Camiño Privilexiado. Fotografía: http://www.calvosderandin.com/gl/content/o-couto-mixto |
En Sigrás, nos últimos días dunha imaxinaria e gran costa, 2025.
Saúde, sorte e libros!!!
Latitude: 41.9110562877
Lonxitude: -7.83956989646
865 m.s.n.m.
POR SI QUEREDES PROFUNDIZAR
Barros, Carlos (1994). " O Couto Mixto. Unha república esquecida". Medievalismo.
Cairo, Heriberto; Godinho, Paula (2013). «El tratado de Lisboa de 1864: la demarcación de la frontera y las identificaciones nacionales». Historia y política: Ideas, procesos y movimientos sociales (30).
Brandón, Delfín Modesto (1907)."Interesante Historieta del Coto Mixto: con una digresión político-social-religiosa". A Coruña: Tierra Gallega.
García Mañá, L. M. (2005) Couto Mixto, unha república esquecida. Ed. Xerais.
López Mira, A. X. (2008) O Couto Mixto: Autogoberno, fronteiras e soberanías distantes. U. Vigo, Madrygal.
Rodríguez Cruz, José (2006). «O Couto Mixto: Lendas de tradición oral», en Lethes: Cadernos Culturais do Limia, nº. 7
https://proxectopiconha.wordpress.com/
https://vialethes.es/picona-fortaleza-couto-mixto
https://patrimoniogalego.net/index.php/74493/2015/04/marco-no-camino-privilexiado-do-couto-mixto-ii/
https://patrimoniogalego.net/index.php/74493/2015/04/marco-no-camino-privilexiado-do-couto-mixto-ii/
https://patrimoniogalego.net/index.php/74484/2015/04/marco-no-camino-privilexiado-do-couto-mixto/
https://catalogaciondepedrafitasdegalicia.blogspot.com/2014/05/pedrafitas-do-medievo.html
http://www.calvosderandin.com/webjoomla/index.php/es/coutomixtoesp/historia2
http://www.calvosderandin.com/gl/content/o-couto-mixto
https://www.talesofawanderer.com/blog/2015/02/08/couto-mixto/
http://www.calvosderandin.com/webjoomla/index.php/es/turismoesp/rutas-senderismo
https://patrimoniogalego.net/index.php/67469/2015/01/camino-privilexiado/
http://www.calvosderandin.com/webjoomla/index.php/es/coutomixtoesp/historia2
https://es.wikiloc.com/rutas-senderismo/calvos-de-randin-comarca-da-limia-ourense-camino-privilexiado-63522178/photo-42182201
https://es.wikiloc.com/rutas-senderismo/couto-mixto-camino-privilexiado-y-regreso-por-paradela-126226818/photo-80625687
https://www.talesofawanderer.com/blog/2015/02/08/couto-mixto/
https://fronteiraesquecida.eu/fichas/couto-mixto-meaus/
https://galeguizargalicia.gal/espana-fascinante-couto-mixto-el-estado-gallego-que-fue-independiente-700-anos/
DGMP 1085 La Raya Seca (Desde Galicia para el Mundo) https://youtu.be/-VmRjHO4F50
O Couto Misto/O Couto Mixto-(Galicia, Cruce de Miradas) TVG) https://youtu.be/DZ-ScGjMc7k
