Pedrafita-menhir da Cruz da Moa. A Capela

Pedrafita-menhir da Cruz da Moa. A Capela

Hai uns días recibín un correo electrónico do camarada megaliteiro Xabier Moure Salgado, onde me contaba as súas andanzas e pescudas por terras do Eume, concretamente polo Concello de A Capela.

Contábame Xabier que esta pequena pedrafita, atópase cerquiña do cemiterio de A Capela, entre os lugares de As Mouriñas e A Pena da Cruz, topónimos que nos achegan á realidade megalítica da contorna.

As interesantes pescudas de Xabier levárono a falar cos veciños e un deles contoulle a pequena historia, que servirá de biografía, da pedrafita. Grazas a iso, hoxe podemos saber que a pedrafita foi reutilizada como marco entre varias fincas (desde tempos do seu bisavó) e que orixinalmente atopábase chantada no lugar de Cruz da Moa.

Se cadra o máis interesante deste relato é que á pedra acudían as mulleres que non podían ter fillos para tentar trocar a situación. Aínda que non sabemos nada dos rituales que se desenvolvían dese xeito, si estamos na situación de considerar que estamos diante dunha pedrafita que se pode encadrar dentro das do tipo fálico-fecundadoras, tanto pola súa forma, como pola súa función.

As cousas, sen embargo, cambiaron radicalmente para a nosa pedrafita cando o señor cura da parroquia decidiu que había que eliminar de raíz eses costumes pagáns, e ordenou destruir a pedrafita. Por sorte, aínda que cambiaron a pedrafita do seu lugar orixinal de emprazamento,  o cura non foi quen de desfacerse dela.

Hoxe en día a pedrafita atópase tirada no chan. Adoita forma xeral cónica e ten unha altura aproximada dun metro e medio.

Fotografía de Xabier Moure Salgado. Blog: onosopatrimonio.

Estatua-Menhir de Mazaira. Castro Caldelas

Estatua-menhir de Mazaira. Castro Caldelas

 Trátase dunha máis que probable "estatua-menhir" descuberta por Xabier Moure Salgado no mes de maio de 2014.

Atópase ubicada nos altos montes da parroquia de Mazaira, a uns novecentos metros de altitude, nunha extensa penechaira.  Segundo Xabier, atópase medio perdida ou acochada -talvez salvagardada- por unha frondosa matoxeira. Tanto a súa forma antropomorfa como a súa ubicación no ámbito dunha necrópole magalítica lévanos a considerala  como un elemento máis a engadir dentro do inventario do megalitismo galego. A situación xeográfica tamén nos leva a contextualizala dentro do conxunto de  exemplares -xa bastante numerosos- do sur de Galicia e norte de Portugal.

Sexa como sexa, a posible e máis que probable estatua-menhir non forma parte de ningún afloramento rochoxo e ademáis atópase fondamente chantada, utilizando incluso calzos de cuarzo  na súa base.

Formalmente a estatua-menhir de Mazaira adoita unha esquemática forma xeral en cruz, de xeito que debuxa claramente un antropomorfo. En canto ás medidas, sobresae un metro e o cruceiro (de ombro a ombro)  mide ao redor de oitenta e catro centímetros.

Non sabemos si o monumento presenta algún tipo de gravuras ou adornos. Parece, con todo, que, a simple vista, foi tallado para conferirlle unha dimensión antropomórfica-cruciforme. Amosa cabeza, cadrangular, alongando logo a zona do peito (ombreiros) para voltar a estreitar un pouco o tronco ata a base, que é máis longa e de configuración rectangular.

En xeral as estatuas menhires constitúense nun vasto e heteroxéneo grupo de monumentos onde se verifica un sistema idéntico de representacións antropomórficas esculpidas. Estas pezas eran concebidas para ser contempladas tridimensionalmente e para seren chantadas verticalmente no chan.

Atopamos paralelos no norte de Portugal sobre todo coa estatua-menhir do Marco en Jales (Distrito de Vila Real).

Este tipo de monumentos adoitanse adscribir crono-culturalmente a unha franxa temporal que vai desde a Idade do Bronce ata a Idade do Ferro.

Para rematar, Xabier Moure engade que esta pedrafita non fixo nunca de marco de termo, o que permite concluir que non se trata dun marco divisorio reutilizado.

Fotografía e información do blogue onosopatrimonio de Xabier Moure.