ANTA-DOLMEN DA PREGACIÓN. San Cibrao da Pregación, Friol.

ANTA-DOLMEN DA PREGACIÓN

"Los hombres han sido siempre, en política, víctimas necias del engaño ajeno y propio. Lo seguirán siendo mientras no aprendan a descubrir, detrás de todas las frases y promesas, los intereses de una u otra clase."

Guillermo de Ockham

Debuxo de Moncho Boga, 2024.

A verdade é que sempre é un acotecemento atopar novos elementos megalíticos no Concello de Friol: un territorio onde hai catalogadas mais de trescentas mámoas (así como unhas cen que foron destruídas nos últimos anos) das que moitas delas aínda amosan restos da estrutura arquitectónica ou anta. Coma sempre, viaxo polas ondas misteirosas e perigosas de internet, cómodo, pero sen a felicidade que aporta a viaxe e o atopar estes insignes exemplares da nosa mais fonda tradición arqueolóxica...

Fotografía de Xabier Moure.

Para achegarnos ata alí, debemos sair de Friol e colle a estrada LU-231. E aínda que a  anta atópase á beira da estrada o acceso é relativamente compricado, polo que empregar o XPS é convinte, por non dicir absolutamente necesario. A mámoa atópase completamente cuberta de monte baixo, predominando o toxo.

Pois ben, aquí estou novamente, neste fermoso concello, diante dunha mámoa de tamaño medio tirando a grande que acada os vinte metros de diámetro. Como adoita ser habitual, no centro, na croa da mámoa, aparece o sempiterno funil de saqueo vandálico, talvez froito daquiles primeiros buscadores de tesouros que, no século XVII, con autorización real, esnaquizaron unha inxente cantidade de mámoas por todo o territorio galego. Vázquez de Orxas foi un dos pioneiros desta ultraxe megalítica.

Fotografía de Xabier Moure.

Vázquez de Orxas era un fidalgo do Couto de Recimil de Parga e, como dicía, acadou autorización do Rei para buscar tesouros no interior das cámaras: calcúlase que nas xurisdicións de San Paio de Narla, Lugo e Friol esnaquizaron ao redor de catrocentas mámoas na busca dos tesouros inexistentes.

Fotografía do blogue megaliticia.blogspot.com

No interior da mámoa, no interior do cono de violación, acubíllanse os restos do que foi a estrutura arquitectónica ou anta: a planta describe unha cámara das da tipoloxía poligonal e conserva seis esteos chantados noo chan verticalmente. Alguns deses chantos atópanse lixeiramente removidos da súa posición orixinal. Dicía cámara poligonal: tamén amosa parte dun corredor de acceso conformado por varios esteos.

Parece que a anta atópabase cuberta, como ven sendo habitual e necesario, por varias pedras cobertoras que indubidablemente foron destruídas ou ben reaproveitadas noutras construcións.

Fotografía do blogue megaliticia.blogspot.com

Probablemente a anta de San Cibrao de Pregación é un das mais grandes do concello de Friol pois acada unha lonxitude duns catros metros. Apostillar tamén, que as antas con corredor non son as que mais abondan nas terras de Lugo.

Esta mámoa coa súa anta foi redescubera polo Colectivo Patrimonio dos Ancares, con Xabier Moure á cabeza, grazas ás investigacións de J. Núñez Jato e Laura Rodríguez Varela, quenes fixeros unha inxente laboura de localización de mámoas nos concellos de Lugo, Outeiro de Rei e Friol.

En Sigrás, nas vísperas de algo do mes de setembro de 2025.

Saúde, sorte e libros!!!

ENLACES IMPORTANTES E NECESARIOS

https://lugoxornal.gal/medioambiente-patrimonio/11189-atopan-un-gran-dolmen-en-friol-de-4-000-anos-de-antiguidade/

https://megaliticia.blogspot.com/2019/06/dolmen-de-san-cibrao-da-pregacion.html

https://historiadegalicia.gal/2019/06/atopado-un-gran-enterramento-megalitico-con-corredor-en-friol/

PEDRAFITA-MENHIR DE FORMIGUEIROS. Santiago de Formigueiros, Samos.

PEDRAFITA-MENHIR DE FORMIGUEIROS

"El poder de la palabra en relación con los asuntos del alma está en la misma relación del poder de los medicamentos en relación con los asuntos del cuerpo."

Gorgias de Leontinos

Debuxo de Moncho Boga, 2025.

Unha pedrafita coñecida desde hai tempo a través de diversas publicacións e recuperada para a bibliografía das ondas por Alberte Alonso e outros. As fotografías son de Tomé Martínez e, por suposto, tampouco sei nin a localización exacta nin fixen ningunha incursión na súa busca. Coñezo a zona, coñezo a Necrópole de Santa Mariña, as antas da Serra do Édramo e o Castro de Formigueiros, impresionante xacemento arqueolóxico castrexo celta que debería figurar entre os castros de obrigada visita para os amantes da arqueoloxía.

A presente pedrafita atópase no Concello de Samos, pero é probable que funcionase durante séculos como marco de termo, marco demarcatorio entre os concellos de O Incio (Santa Cristina de Viso), Sarria (San Martiño de Loureiro) e Samos (Santiago de Formigueiros).

Fotografía de Tomé Martínez.

Sen coñecer o seu lugar de emprazamento previsiblemente pouco se podería dicir desta tremenda pedrafita. Sen embargo, o contexto arqueolóxico e etnográfico pódennos falar de moitas  cousas sen necesidade de acudir ao lugar.

Ruta polo Monte de Santa Mariña e Serra do Édramo.

O contexto inmediato sitúa a pedrafita entre a Necrópole de Santa Mariña (composta por mais de trinta mámoas) e a necrópole do Édramo, zonas de penechaira con amplo dominio visual sobre o territorio. E dicir, visibilidade do enclave que pode vencellarse directamente ao papel da pedrafita como complemento indicador da necrópole. Esa visibilidade da necrópole de Santa Mariña, unida inextricablemente coa elevada mobilidade dos grupos humáns neolíticos para potenciar o seu protagonismo na paisaxe durante os desprazamentos polos camiños. O papel dos túmulos megalíticos, en consecuencia, como configuradores da paisaxe pode ser explicado tendo en conta que tamén poideron servir como elementos demarcadores do territorio.

Fotografía de Tomé Martínez.

O topónimo Formigueiros, (tamén Castro de Formigueiros ou a parroquia de Santiago de Formigueiros) resulta sorprendente (información de Dolores González de la Peña no seu blogue arqueotopanimia) que se use na Bretaña Francesa o término "turumel" para referirse aos túmulos megalíticos e tamén "formigueiros". Doblemente curioso, afirma Dolores: en Galicia, nalgunhas zonas, as mámoas denomínanse "formigueiros". Aquí non só as mámoas, senon tamén a propia pedrafita.

Monte de Santa Mariña e Serra do Édramo.

Na mesma zona atópase a Pedra do Tempo: posible esteo dunha anta que era empregado tradicionalmente para tentar influir nas condicións climáticas, feito necesario diante do desenvolvemento caprichoso dos elementos. Era unha pedra móbil: erguiase para que fixese bo tempo e acostábase para que chovera.

Pedra do Tempo. Fotografía extraída do bloge onosopatrimonio.blogspot.com
A autoría é de Almagro e Gorbea, 2022.

Non sei nada das medidas e a forma semella tendente a sección cadrangular,  mais picuda na punta. Atópase medio deitada nunha paisaxe que corresponde coa típica zona achairada do horizonte tumular galego.

ALGO MAIS QUE VISITAR NA TERRA DE SARRIA

Si por casualidade atopades a Pedrafita de Formigueiros e aínde tedes tempo de percorrer esas agarimosas terras, non deixedes de visitar tanto a Necrópole de Santa Mariña (BIC), a Necrópole do Édramo como, por suposto, o impresionante Castro de Formigueiros.

Castro de Formigueiros.

Unha das antas da necrópole do Édramo.
Fotografía de Cándido Rico.

En Sigrás, coa constancia do  alboroto, no ano 2025.

Saúde, sorte e libros!!!

ENLACES

https://catalogaciondepedrafitasdegalicia.blogspot.com/2014/04/pedrafitas-con-outras-funcions.html

https://arqueotoponimia.blogspot.com/search?q=Formigueiros

https://onosopatrimonio.blogspot.com/2011/07/circulos-liticos-e-pedrafitas-de-galiza_09.html

https://patrimoniogalego.net/index.php/44759/2013/06/necropole-megalitica-de-santa-marina/

https://www.lavozdegalicia.es/noticia/lemos/o-incio/2010/03/25/tesoros-serra-do-edramo/0003_8377614.htm

https://es.wikiloc.com/rutas-senderismo/serras-de-santa-marina-e-de-o-edramo-o-incio-14378068

https://ourense-natural.es/calvos/mamoasstamarina.htm

https://www.lavozdegalicia.es/noticia/somosagro/agricultura/2013/11/20/piedra-milagrosa-llover-salir-sol/0003_201311M20C4991.htm

https://ca.pinterest.com/pin/356910339198463524/

ANTA-DOLMEN MÁMOA 4 DE VILALDAR. Santiago de Miraz, Friol.

ANTA-DOLMEN MÁMOA 4 DE VILALDAR

"Es evidente que existe la verdad. Porque el que niega que existe la verdad, conoce que la verdad existe. Si, pues, no existe la verdad, es verdad que la verdad no existe."

Tomás de Aquino

Debuxo de Moncho Boga, 2024

E sigo polas feraces e a veces montaraces terras de Friol onde as enormes pradeiras se misturan sen solución de continuidade con espléndidas carballeiras e soutos; algunha mancha desfai esta idílica imaxe a saber, as repoboacións de eucaliptos que van gañando terreo paseniñamente.

Fotografía de Xabier Moure, 2018.

Para chegar á necrópole de Vilaldar, hai que chegar á parroquia de Miraz e desde aí hai que ir camiñando. Non é necesario dicir que o acceso non é moi doado e polo tanto recoméndase encarecidamente empregar o ubicuo XPS. O estado de conservación das mámoas que conforman esta necrópole deixa bastante que desexar e podemos calificalo de regular. As mámoas están cubertas de maleza onde predomina o toxo. Nas dúas mámoas que imos engadir ao catálogo deste blogue faltan moitos dos esteos da cámara froito sen dúbida dos reaproveitamentos da veciñanza, dos antigos furtivos e posiblemente dos profanadores actuais. Atópanse xusto á beira do Camiño Norte a Santiago de Compostela.

Fotografía de megaliticia.blogspot.com

A mámoa da que nos imos ocupar hoxe está catalogada co número catro, amosa o correspondente funil de saqueo e é a mais grande de toda a necrópole. Mide no diámetro mais longo os trinta metros e sobresae en altura uns dous metros. O funil de violación reflicte o menesteroso traballo dos piratas furtivos e buscadores de tesouros antigos: acada unhas medidas que van desde os quince metros ata os dez.

Pola superficie da mámoa pódense apreciar diversas pedras que probablemente formaban parte da coiraza pétrea. Segundo lle contaron a Xabier Moure (Carlos Pena, da Comunidade de Montes de Miraz) non hai tantos anos que a cámara se estaba a conservar completa: cámara, corredor e pedra cobertora ou tampa. As pedras, segundo as súas pescudas, foron reempregadas en diversas construcións da veciñanza.

Esteo decorado. Fotografía de megaliticia.blogspot.com

Hoxe en día podemos contemplar os restos da cámara que se cifran en tres esteos, aparentemente na súa posición orixinal, e algúns outros que se conservan ben esnaquizados polo contorno. Posuía corredor desenvolvido e aínda se pode contemplar o esteo de peche do devandito corredor na súa posición orixinal. 

Fotografía de Xabier Moure, 2018.

O único chanto da cámara que está probablemente completo ten, aínda así, pola parte exterior, as pegadas das feridas dos canteiros en forma dos buratos das cuñas que se empregaban para partir as pedras. Pola parte interna, abaixo, aparecen unha xeira de gravuras que debuxan formas onduladas ou serpentiformes así como outras de difícil interpretación posto que case non se aprecian. Constitúen un tipo de ornamentación (que cada vez adoita ser mais frecuente nas antas galegas) que se pode vencellar cos ritos da fertilidade ou incluso coa inmortalidade (ondas e serpes).

A situación á beira do Camiño Norte de Santiago corrobora a relación íntima das necrópoles megalíticas coas rutas de tránsito antigas, cos camiños prehistóricos.

En Sigrás, setembro de 2025.

Saúde, sorte e libros!!!

ENLACES

https://onosopatrimonio.blogspot.com/2011/07/mamoas-de-galizagalicia-provincia-de.html

https://es.wikiloc.com/rutas-outdoor/necropole-monte-vilaldar-25105413

https://www.lavozdegalicia.es/amp/noticia/lugo/friol/2018/05/08/unha-necropole-friol-ten-unhas-formas-pouco-conecidas-galicia/0003_201805L8C7993.htm

https://historiadegalicia.gal/2018/07/atopan-excepcionais-gravados-nun-dolmen-de-friol-que-relacionan-con-ondas-ou-serpes/

ANTA-DOLMEN MÁMOA 3 DE VILALDAR. Santiago de Miraz, Friol.

ANTA-DOLMEN MÁMOA 3 DE VILALDAR

"El pasado no puede cambiarse, pero podemos aprender de él para construir un mejor futuro."

Nicolás Malebranche

Debuxo de Moncho Boga, 2024.

A necrópole composta de seis mámoas no Monte Vilaldar, só conserva algúns restos das súas cámaras megalíticas en dúas delas, o resto aparece co seu correspondente burato de violación e, polo momento, non apareceron restos das devanditas cámaras ou antas.

Fotografía megaliticia.blogspot.com

Para chegar á necrópole de Vilaldar, hai que chegar á parroquia de Miraz e desde aí débese ir camiñando. Non é necesario dicir que o acceso non é moi doado e polo tanto recoméndase encarecidamente empregar o ubicuo XPS. O estado de conservación das mámoas que conforman esta necrópole deixa bastante que desexar e podemos calificalo de regular. As mámoas están cubertas de maleza onde predomina o toxo, o monte baixo. Nas dúas mámoas que imos engadir ao catálogo deste blogue faltan moitos dos esteos da cámara froito sen dúbida dos reaproveitamentos da veciñanza, dos antigos furtivos e posiblemente dos profanadores actuais. Atópanse xusto á beira do Camiño Norte a Santiago de Compostela.

Fotografía megaliticia.blogspot.com

Semella unha mámoa de dimensións medianas e na croa, onde está o burato de saqueo, asoman dous pequenos esteos moi esnaquizados. Polos arredores inmediatos na aba da mámoa aparecen algunhas pedras que forman parte da coiraza pétrea. É o que queda da estrutura arquitectónica megalítica. 

En Sigrás, no noveno mes de 2015.

Saúde, sorte e libros!!!

ENLACES

https://onosopatrimonio.blogspot.com/2011/07/mamoas-de-galizagalicia-provincia-de.html

https://megaliticia.blogspot.com/2018/03/necropole-do-monte-vilaldar.html

ANTA-DOLMEN DA COSTA DE MERA 2. Santiago de Guldriz, Friol.

ANTA-DOLMEN DA COSTA DE MERA 2

"El Sol, con todas las cosas que le pertenecen, puede ser considerado como un solo ser, una sola cosa, una sola substancia."

Johannes Kepler

Debuxo Moncho Boga 2025.

Desde Friol si queremos podemos ir en automóbil e logo camiñar ao redor dun quilómetro. Chegar á anta é complicado e recoméndase empregar o XPS. O estado de conservación é regular. Trátase dun conxunto de catro mámoas das que só unha está a conservar restos da cámara megalítica. Dous dos esteos aparecen gravados, un cun motivo de cruces e o outro co que semella un sol.

A anta e a necrópole da Costa de Mera están hoxe sinalizadas, bastante limpas e cun panel ou mesa informativa, o que supón unha agradable sorpresa. 

Planta da Mámoa 2 da Costa de Mera a partir 
da Mesa informativa.

A necrópole magalítica da Costa de Mera argállase  a través de catro mámoas e no contorno aparece unha cativa agrupación ou panel de petróglifos. Emprázase nun lugar elevado da aba a case seiscentos metros de altitude, o que permite a visibilidade de longo alcance. Este feito pode explicar o porqué da elección do emprazamento.

Fotografía de Xabier Moure.

Esta para min nova anta foi redescuberta por Xabier Moure e Brais Rodríguez, incansables investigadores, trotamundos do noso territorio. Pentencentes ao Colectivo Patrimonio dos Ancares, localizaron tamén un gravado na Anta 2 da Costa de Mera. Este gravado, considerado único, o descríben composto  de catorce liñas radiais que parten dun círculo a xeito mais que probable dunha representación do sol. A tremenda gravura atópase na parte inferior dun dos chantos que permanecen da estrutura arquitectónica megalítica.

Fotografía do blog megaliticia.blogspot.com

A anta foi descuberta e documentada a finais da década de 1980 polo tan mentado neste blogue Juan F. Núñez Jato. Tamén foi visitado polos amigos César Parcero e Carlos Otero Vilariño, arqueólogos e amigos do INCIPIT.

Esteo con soliforme, versión a partir da Mesa informativa.

Para Xabier Moure esta representación do sol non da lugar a interpretacións: a gravura non admite dúbidas en canto á figura que quixeron representar os construtores da anta engadindo, como feito case apodíctico, que o debuxo gravado atópase orientado ao leste, á saída do sol.

Fotografía do blog megaliticia.blogspot.com

A Anta da Costa de Mera 2 forma parte dunha necrópole composta por catro mámoas. A mámoa 2 acada un diámetro de trinta e catro metros e dous metros de altura, polo que se pode considerar de tamaño grande dentro da tipoloxía das mámoas galegas. Está a conservar actualmente sete chantos da estrutura arquitectónica ou anta e non hai pegada algunha da tampa ou pedra cobertora. A mámoa na que se insire amosa evidencias de diferentes etapas e características, así como o omnipresente funil de saqueo que pode proceder de épocas históricas.

Fotografía do blog megaliticia.blogspot.com

Tamén ten razón o compañeiro Moure cando incide na necesidade de protexer o inxente patrimonio megalítico do Concello de Friol, onde se conservan ao redor de trescentas mámoas, algunhas entre as mais grandes de Galicia.

En Sigrás, nos derradeiros días de setembro de 2025.

Saúde, sorte e libros!!!

ESTUPENDOS ENLACES

https://galego.lavozdegalicia.es/noticia/lugo/friol/2021/05/25/descubren-grabado-unico-galicia-dolmen-friol/00031621943333420560551.htm?

fbclid=IwAR2KkGqZ_PyVsu8B3tmTxW0tlGoBEmhegJkjH8SHRnNSA6It0gd-DJCzb3A

https://roteirosadegalugo.wordpress.com/2023/01/02/roteiro-mamoas-e-petroglifos-custodiando-os-nosos-ancestros/

https://megaliticia.blogspot.com/2021/03/Mamoas-Costa-de-Mera.html

https://www.elprogreso.es/gl/articulo/comarca-lugo/achan-sol-gravado-dolmen-friol-que-pode-ser-unico-galicia/202105261616181505037.html

https://www.lavozdegalicia.es/noticia/lugo/friol/2022/01/17/atopan-dous-xacementos-arqueologicos-friol/00031642437511856468493.htm

https://es.wikiloc.com/rutas-senderismo/mamoas-de-costa-de-mera

PEDRAFITA-MENHIR MARCO DAS MEIGAS. Carantoña (Miño) e Doroña (Vilarmaior).

PEDRAFITA-MENHIR MARCO DAS MEIGAS

"La clave de la sabiduría es ésta: el cuestinamiento constante y frecuente, porque dudando somos llevados a cuestionar y cuestionando llegamos a la verdas."

Pedro Abelardo

Debuxo de Moncho Boga, 2025.

Esta nova e sorprendente pedrafita, atopada  documentalmente por Dolores González de la Peña e físicamente por Xabier Moure no ano 2024, é doblemente sorprendente para min por ser xa unha área na que hai elementos con rituais semellantes, tamén semellantes aos dun cruceiro e dun peto de ánimas da miña parroquia. Sorprendente porque na mesma zona aparecen outras dúas pequenas pedrafitas formalmente cos mesmos ritos, facendo de marcos de termo entre os mesmos concellos a saber, Miño e Vilarmaior (tamén Monfero). Pedrafitas ou marcos de termo, ou as dúas funcións, foron publicadas neste blogue: pedrafita-marco da Cartelida e pedrafita-marco de Torres. A primeira estudada polo miudo polo malogrado e inesquecible Papigil e a outra por min mesmo.

Nos blogues dos autores mencionados antes, sublíñase que se trata dun afloramento rochoso: desde aquí semella un bloque de sección rectangular abatido, tirado no chan. Probablemente me equivoque.

Fotografía de Xabier Moure no seu blogue onosopatrimonio.blogspot.com

O monolito foi atopado por Dolores González  nas actas de deslinde do ano 1924 entre os Concellos de Vilarmaior e Miño: aí cítase o Marco do Lugar Vello entre as parrroquias de Carantoña (Miño) e Doroña (Vilarmaior). Descríbese no documento como unha pedra de lousa de forma irregular que mide sete metros de lonxitude, setenta centímetros de altura e setenta e nove centímetros de latidude. Na parte superior remata con forma redondeada e amosa unha cruz "en la que se encontraron dos monedas de cobre." Cando pouco despois a atopou físicamente Xabier Moure, constatou que as medidas coinciden exactamente. No documento de amillaramento afírmase que o marco curaba diversas doenzas si se deixaba unha moeda sobre a cruz e para rematar habería que dar unha volta ao redor da pedrafita. Pero si roubasen as moedas, aquil que o fixera, levaría a enfermidade consigo.

Fotografía de Xabier Moure no seu blogue onosopatrimonio.blogspot.com

Pero ademais durante as súas pescudas, Xabier Moure enterouse de moitas mais cousas: non só se depositaban moedas, senon tamén roupa. Unha moza que non quedaba preñada, deixou aí os calzóns do seu home e semella que o remedio funcionou. Outro dato é que o que se pedise había que pedilo sen falar con ninguén e tamén se conta que desde aí óllanse sete igrexas. 

Estou dacordo con Dolores e Xabier ao considerar que o documento de amillaramento é excepcional: un documento oficial que describa (feito que non é habitual) o ritual non só de deixar as moedas, senon tamén o costume de deixalas sobre a cruz gravada; o que tamén confirma a antigüidade da pedrafita.

Para Dolores de la Peña o rito constata o feito de que os paisanos identifican a cruz de termo coa cruz cristiana e por iso practican o rito-conxuro da enfermidade nos lugares ancestrais que a eles lles parecían cristianos. Unha maneira de formar un culto sincrético que xurde do mais fondo raigame das tradicións galegas.

Para rematar, tanto o alcume Marco das Meigas como o Lugar Vello fan referencia a un espazo que estivo sempre e desde sempre no mesmo emprazamento e que por diversos motivos foi importante simbólicamente para os nosos devanceiros, ata o punto de convertelo nun marco de termo.

En Sigrás, nos primeiros días do outono de 2025.

Saúde, sorte e libros!!!


ENLACES FUNDAMENTAIS E IMPRESCINDIBLES

https://arqueotoponimia.blogspot.com/search/label/megalitismo

https://onosopatrimonio.blogspot.com/2011/07/circulos-liticos-e-pedrafitas-de-galiza_09.html

PEDRAFITA-MENHIR PEDRA LONGA. San Bieito de Vilameán, Tomiño.

PEDRAFITA-MENHIR PEDRA LONGA

"¡Tan sagrado es el don de las Musas para los hombres! De las Musas y del flechador Apolo descienden los aedos y citaristas que hay sobre la tierra; y de Zeus, los reyes." 

"Antes que todas las cosas, en un comienzo, fue el infinito Caos."

HESÍODO. Cosmogonía

Debuxo de Moncho Boga, 2025.

Curiosa e ao mesmo tempo maxestuosa pedrafita feita de xisto que permanece semisoterrada e tamén cunha sensible inclinación, case tirada horizontalmente. Atópase no lugar de O Castro, nunha aba que descende con dirección ao leste, moi preto do castro homónimo e á beira dun primitivo camiño talvez pegada dunha ruta prehistórica, testemuñada tanto pola presenza da Pedrafita coma do Castro.

Vilameán de Treba, terra de bucólicas reminiscencias, no barrio -como dícia antes- de Castro, dise que cando chegaron os mouros unha vella moura traía a pedrafita na cabeza e ao mesmo tempo fiaba cunha roca. A continuación procedeu a deixar a roca sobre a Pedrafita sinalando así que alí estiveran os mouros..., nunca mais se soubo deles.

Fotrografía extraída da páxina web: 
misteriosleyendasdegaliciayasturias.wordpress.com

Outra verídica lenda narra que a Pedrafita ten un Encanto e debaixo dela hai unha morea de ouro gardado por unha cobrexa de sete cabezas. Para desfacer o encantamento e poder facerse co preciado ouro, ten que ir un cura na compaña de sete cans. Ao chegar o can número sete, desaparecerá o Encanto e entón poderase entrar por debaixo da pedrafita e coller o ouro que está alí agochado.

Mais tamén hai diversas probas  que falan da presenza dos mouros neste lugar: varias covas e un primitivo forniño onde cocían o pan. A Eira Morrosa, onde se podía ver  a roupa posta a secar desde a lonxanía, semellaba un espexismo pois cando alguien se achegaga  xa non había nada, debido a que era a máxica vestimenta dos nosos míticos mouros.

Fotrografía extraída da páxina web: 
misteriosleyendasdegaliciayasturias.wordpress.com

A enorme riqueza arqueolóxica, e por ende megalítica,  do País Galego posibilitou que a nosa terra atesourara un impresionante legado etnográfico. As lendas de temática moura son as mais abondosas e a polisemia do termo refírese tanto á antigüidade como ao enigma ou ao misteiro: o folclore conforma a antigüidade vivente polo que case sempre representa un intento de racionalización dos mitos anteriores. É así que a nosa cultura tradicional emprega o "imaxinario" como algo que é diferente do real, pero tamén como unha parte do real.

A meirande parte das lendas de mouros (como a que nos ocupa) fan referencia aos tesouros que acochan gardándos debaixo da terra ou tapándoos con enormes pedras/pedrafitas: tamén os acochaban nas antas e nos castros. Por iso a misión mais importante dos mouros é a vixianza e proteción deses tesouros que defenden unhas veces con encantamentos e outras con veleno.

 

Fotografía de Óscar Franco da páxina web:
patrimoniogalego.net

En definitiva, as actividades dos mouros son as mesmas que as do campesiño: os míticos mouros empréganse no imaxinario popular para expresar simbólicamente conceptos que preocupan á nosa sociedade tradicional. Son o doble simbólico dos campesiños e utilizan ideas  como as de "humanidade" (o mouro non é humano), a idea da muller (a moura é fermosa e rica pero, pola contra, é moi perigosa), a valoración positiva do traballo para mellorar en contraposición co tesouro atopado sen esforzo...

otografía de Óscar Franco da páxina web:
patrimoniogalego.net

Como todo universo mitolóxico, os mouros posúen un espazo de vivenda propio e diferenciado, desenvolven diversas actividades e non se relacionan cos cristianos. Para a nosa cultura popular, os mouros nin morreron nin marcharon de Galicia: vivían e viven nos montes, penechairas e vales onde se atopan os restos arqueolóxicos ou os elementos da paisaxe que, sen ser naturais, tampouco son propios dos humanos (pías, pedras oscilantes, figuras natropomorfas naturais, etc).

Fotografía extraída da páxina web:
www.xoanarcodavella.com

Dos estudos  publicados sobre o tema, pódense extraer dúas conclusións que serven de punto de partida: por unha banda, a mitoloxía ao redor dos mouros amósase uniformemente por todo o territorio sen excepción; pola outra, as lendas atópanse relacionadas directamente con lugares de gran potencialidade arqueolóxica.

E, como todo sistema mitolóxico, debaixo das lendas dos mouros subxace toda unha racionalidade que explica fenómenos que non se podían entender doutro xeito, un esquema explicativo de todo aquilo que preocupaba e preocupa aos galegos, unha cosmogonía.

Fotografía extraída da páxina web:
www.xoanarcodavella.com

A Pedrafita-menhir a Pedra Longa de Vilameán constitúe un bo exemplo da pervivencia da temática moura no país galego, que se repite por todos os currunchos da nosa xeografía.

Coordenadas: 

Lat. 42º 1´33.06´´ N Lon. 8º 44´44.73´´ O
145 m.s.n.m.

En Sigrás, finalizando setembro de 2025.

Saúde, sorte e libros!!!


ENLACES OBRIGATORIOS

https://catalogaciondepedrafitasdegalicia.blogspot.com/2014/04/pedrafitas-con-outras-funcions.html

https://misteriosleyendasdegaliciayasturias.wordpress.com/2017/12/15/leyenda-de-pedra-longa-piedra-larga/

https://patrimoniogalego.net/index.php/82684/2016/02/a-pedra-longa/

http://www.xoanarcodavella.com/2013/09/pedra-longa-lenda.html
http://ocio.farodevigo.es/planes/rutas-excursiones/pla-2388-vilamean-caminos-tradicion.html
https://galiciaencantada.com/lenda.asp?cat=18&id=2570

https://misteriosleyendasdegaliciayasturias.wordpress.com/2017/12/15/leyenda-de-pedra-longa-piedra-larga/