PEDRAFITA-MENHIR PENA BOEIRA
"La tecnología como tal no puede ser separada del empleo que se hace de ella; la sociedad tecnológica es un sistema de dominación que opera ya en el concepto y la construcción de técnicas".
Herbert Marcuse: "El Hombre Unidimensional".
.tif) |
Pedrafita-menhir Pena Boeira, segundo versión de Moncho Boga, 2024. |
Atópase nos arredores do Castro de Pena Boeira, auténtica mole montesía desde a que se contemplan amplos horizontes, e que é visible desde infinitas perspectivas. O lugar onde se encrava a posible pedrafita é Monteveloso, entre Pedra Zancaleóns e a Rega de Veiga. Trátase dunha penechaira que se asenta moi preto do límite co Concello de Riós. Segundo o gran Alberte Alonso (de onde recollín esta información) moi próximo a este poderoso esteo atópase o nacemento dos regos do Porto e de Portozón. Tamén indicar que na contorna inmediata e mais próxima do monte Pena Boeira, abondan os xacementos arqueolóxicos de diferente adscrición crono-cultural: necrópole megalítica, xacemento castrexo e indicios importantes da presenza romana. Sinala Alberte, co bo criterio que o caracteriza, a probable adscrición desta pedrafita á tipoloxía de observación astronómica. Atópase a uns 950 metros de altitude.
 |
Pedrafita-menhir Pena Boeira. Foto: Rafa Quintía. |
Coñecín a existencia desta pedrafita a través do blog de Rafa Quintía asombradebouzapanza, que define e describe unha auténtica atalaia, que é o monte da Pena Boeira, como un verdadeiro "niño da águia". Este poderoso monte álzase contundente e maxestuoso sobre o Val do Támega e a cume está conformada por unha inmensa formación de seixo: esta característica posibilita que a súa presenza na paisaxe non pase desapercibida. Conta Quintía que aló no mais alto desta gran mole rochosa aséntase a "fortaleza onde viven os mouros", unha fortaleza esquecida.
 |
As escarpadas paredes de Pena Boeira. Foto: es.wikiloc.com/rutas-senderismo/roteiro-de-pena-boeira-castrelo-do-val |
Pois aí, no camiño de acceso, no camiño que leva a esta furibunda fortaleza dos mouros, atópase a posible pedrafita-menhir Pena Boeira. Situación extratéxica de acceso a Galicia, terra de minería desde polo menos os romanos, de camiños prehistóricos, de vías romanas. Esta situación non é allea ao universo das pedrafitas, algunhas delas vencelladas a xacementos castrexos, feito aínda non bén estudado na bibliografía especializada.
Remexendo por aquí e por acolá con respecto ao significado do Boeira, atopei varias interpretacións: desde lugar de pasto do gando bacún por unha parte; ou aquiles topónimos que engaden a forma "boi", que nomean sitios de grandes formacións rochosas, seguendo a interpretación de "boi" co significado de "pedra", pola outra.
.
 |
Pena Boeira. Foto: Rafa Quintía. |
Cóntase que no alto de Pena Boeira (no que pode ser un castro ou unha fortaleza altomedieval) viven os mouros, os nosos míticos seres que nos acompañán desde sempre e para sempre, que son parte consustancial e fonda da nosa natureza como pobo ancestral e máxico: os mouros, como excepcionais construtores, teñen túneis que conducen ata a aldea de Marbán e, ademais, pasan gran parte das xornadas diarias abrillantando as enormes rochas de seixo da súa fortaleza. Deste xeito consiguen que o gran curuto da montaña máxica brille "coma un facho e destacase sobre a xeografía montesía que a circunda", e dicir, as maxestuosas terras de Verín e o Val do Támega.
 |
Pena Boeira. Foto: es.wikiloc.com/rutas-senderismo/roteiro-de-pena-boeira-castrelo-do-val |
Para rematar, vou deixar unha fermosa lenda recollida do bloque de Quintía que, á súa vez, a recolleu de Bruno Rúa (ver bibliografía). Bruno Rúa, na súa recomendable “Guía arqueolóxica do Alto Támega”, relatou unha lenda que lle escoitou a unha veciña da aldea de Feilas e que, segundo ela, lle acontecera a súa bisavoa:
"A bisavoa desta muller de Feilas tiña un porco que tódalas mañás marchaba cara a fortaleza da Pena Boeira e alí no alto botaba todo o día ata que regresaba a casa polo solpor. O ver a señora que o porco nunca chegaba famento da súa diaria excursión e comprobar que tampouco comía nada na casa pese a estar gordo, forte e fermoso pronto empezou a sospeitar se non lle estarían dando mantenta os mouros que habitan na fortaleza da Pena Boeira. Chegado o tempo da matanza a dona quixo facer do animal o que se fai nestes casos pero seica o porco non quixo acabar feito chourizos e fuxiu para a montaña non volvendo xamais".
COORDENADAS
Lat 41º 59´24,69´´N Lon 7º 21´ 29,96´´ O
QUE PODEMOS VER A MAIORES EN CASTRELO DO VAL?
A indiscutible riqueza natural do Concello individualízase sobre todo na parte norte, coas estribacións da Serra de Queixa e o macizo de Cabeza de Manzaneda, que se van achairando cara ao sur, ao val de Verín.
 |
Recuncho do Invernadeiro. Foto: castrelodoval.gal/o-concello/patrimonio-natural |
Pero o que marca verdadeiramente a diferenza é o Parque Natural do Invernaderio que forma parte do espazo Serra de Queixa-Montes do Invernadeiro. Conta cunha Aula da Natureza e Sete Rutas marcadas, algunha delas restrinxida ao acceso público.
 |
Vista de Castrelo do Val. Foto: castrelodoval.gal/o-concello/patrimonio-natural |
As parroquias, a etnografía, a estela do Guerreiro de Castrelo do Val (o 16 de outubro de 2012 publiquei unha entrada neste mesmo blogue sobre a estatua-menhir da Pedra Alta), son un conxunto de recursos que se poden tomar coma un harmónico todo onde un ten a posibilidade de afundirse coa natureza e coa arte.
 |
Estela-menhir Pedrra Alta de Castrelo do Val. Foto: castrelodoval.gal/o-concello/patrimonio-natural |
Entre eses variados elementos de arquitectura, etnografía, natureza, pobos singulares..., teño que subliñar actividades como a Romaría dos Danzantes de Santa Marta de Fontefría e a Noite do Lume Novo en Servoi (San Xoán).
En Sigrás, saúde, sorte e libros!!!!!
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
Bruno Rúa Martínez: "Guía arqueolóxica do Alto Támega". Verín, 2021.
Bruno Rúa Martínez: "Guía arqueolóxica do Alto Támega". Verín, 2021.
https://es.wikiloc.com/rutas-senderismo/roteiro-de-pena-boeira-castrelo-do-val-157529752/photo-98878315
https://catalogaciondepedrafitasdegalicia.blogspot.com/2014/03/pedrafitas-de-observacion-astronomica.html
https://asombradebouzapanda.wordpress.com/?s=Pena+Boeira
https://toponimiaxove.blogspot.com/2013/06/toponimia-do-concello-de-xove.html
https://castrelodoval.gal/o-concello/patrimonio-natural/
