Estatua-menir Pedra Alta. Castrelo do Val, Ourense
Trátase dunha enorme pedra de granito (atopada nun lugar onde predomina o esquisto) que se localizou no ano 2010 nun lugar coñecido como Pedra Alta. O descubridor, persoa comprometida coas cousas de antes, foi o propietario da finca a saber, José Luis Lozano Rúa. Precisamente o topónimo, con toda seguridade, refírese á nosa pedra cando estaba en posición erguida.
Amosa un perfil claramente antropomorfo con catro escotaduras labradas, dúas a dúas, feito que se interpreta como un intento de definir unha silueta humana de forma moi arcaica.
Tipolóxicamente adscríbese ás chamadas estelas que se coñecen co alcume de "estelas do suroeste", de xeito que a de Castrelo do Val é a estela atopada máis ao norte. A característica que as individualiza é a presencia do escudo, da lanza e da espada. Probablemente pertence á Idade do Bronce.
 |
Fotografía de J. Gil |
Efectivamente, a estatua-menhir de Pedra Alta consiste nunha gran peza de granito que amosa unha clara forma antropomorfa e acada un metro e oitenta centímetros de altura. Aproximadamente o seu peso oscila entre os oitocentos e os mil quilos. Á parte da forma antropomorfa, a peza destaca polas gravuras que amosa en toda a súa superficie: aparece o que semella un guerreiro pertrechado con escudo, espada e lanza. Tamén aparece o devandito carro de guerra tirado por dous animais, sendo a primeira representación deste tipo que se coñece no noso país.
A Estatua Menir do Museo Etnográfico de Castrelo do Val.
Desde que se atopou a peza e desde o momento en que se dilucidou a súa importancia, a situación é pouco menos que surrealista: a peza foi reclamada por Patrimonio, polo Concello e polo Museo de Ourense... Sen entrar en detalles desternillantes, a situación está lonxe de mellorar. Desde aquí consideramos que o mellor lugar para ubicar a peza é o sitio do achádego, e dicir, Castrelo do Val.
http://www.tempodelecerourense.com.
Peza do mes de outubro: "A Pedra Alta de Castrelo do
Val"
Sala San Francisco - Museo Arqueolóxico Provincial (Ourense)
Do 1 ao 31 de outubro de 2012.
PARA REMATAR
16 de febrero de 2012
Carta do descubridor da “Estela do Guerreiro” de Castrelo do Val.
Esta carta que reproduzo aquí foi escrita polo descubridor
da Estela do Guerreiro, D. José Luís Lozano para enviar o defensor do pobo e
outras entidades co fin de que a devandita estela se quede en Castrelo do Val.
Fai case tres
anos que un menhir da Idade de Bronce saíu da terra nunha pequena finca da
Galicia rural. Un veciño da localidade, irmán do dono e amante da historia
deuse conta do seu valor histórico e asociou o descubrimento cos seus recordos.
Ese veciño son
eu, vivo na comarca de Monterrei, na provincia de Ourense. Esta comarca está
bendita polo Río Támega, que deu nome as tribos que se encontraron os romanos e
as que deron o nome xenérico de “Tamagani”. Mil anos antes dos romanos, un home
puliu unha pedra de granito, traída dende varios quilómetros, para facer a
forma dun guerreiro, erguido e cas súas armas. Estivo en pé tres mil anos, os
últimos corenta baixo terra, antes deso formou parte dun muro, ao pé dunha
calzada romana que vai paralela ao río que da vida a esta comarca.
Ese menhir
representa unha oportunidade única de axudar a esta comarca, facendo que
represente un inicio, o que evitaría que emigrara tanta xente. Eu persoalmente
non coñezo a maior parte da miña familia por estar ela en Arxentina de
fai setenta anos. A xeración de 1970
a cal pertenzo encóntrase hoxe en
Cataluña, Pais Vasco ou o máis ousado en Australia.
Esta razón non
sería suficiente para pedir que se quede na comarca, pero se engadimos que en
Verín hai tres balnearios de principio do século XX que funcionan como
poden,outros dous en ruínas, existe tamén un castelo medieval do século X e que
pertence a Casa de Alba. Hai varios castros nun aceptable estado de
conservación e que se poden visitar ao estar cerca das vías de comunicación. O
Val é tamén unha vía cara Portugal e a porta de entrada a un parque natural de
media montaña como é o “Invernadeiro”. Case toda España coñece o entroido de
Verín.
Na miña aldea,
Castrelo do Val, hai un castro sen escavar e unha necrópole romana onde se
atopou unha ara romana cunha inscrición dedicada a un soldado, o primeiro home
do que se ten constancia escrita na comarca.
Esta estela e
mil anos anterior, e tamén deixa constancia en forma de petroglifo doutro
habitante da comarca, un guerreiro e posible xefe de clan que foi admirado e
recordado polos seus coetáneos.
Son todas boas
razóns para que o menhir, chamado “Estela do Guerreiro de Pedralta”se quede.
Lamentablemente a lei di que ten que estar nun museo, o Museo
Arqueolóxico de Ourense, que leva doce anos pechado, para estar ao lado doutras
estelas, partes da historia doutras comarcas, partes que quedan ocultas e
descoñecidas para moita xente.
Se finalmente
e trasladada a capital, toda esta historia perderase, quedará fóra de contexto
ó estar acompañada doutros obxectos alleos e ó non poder ver a paisaxe e sentir
o clima que rodea cada pedazo de historia.
Para saber mais:
-blog capítulo 0.
-"Un gráfico da Cultura Galega.org", "Como entender a estela dun Guerreiro", por Manolo Gago. www.culturagalega.org
