ANTA-DOLMEN MEDORRA VIII DE ACEVEDO. San Pedro de Martul, Outeiro de Rei.

ANTA-DOLMEN MEDORRA VIII DE ACEVEDO.

RUTA ARQUEOLÓXICA DE O ACEVEDO IV.

"Las que conducen y arrastran al mundo no son las máquinas, sino las ideas."

Victor Hugo

Debuxo versión de Moncho Boga, 2025.

Redundando no que escribía nunha entrada anterior sobre a Ruta Arqueolóxica de O Acevedo, as medorras en cuestión emprázanse xeneralmente en zonas penechairas con suaves ondulacións, na cume dos montes, en espolóns suavemente achairados ou incluso en abas moi suaves ou rebaixadas. A medorra VIII de O Acevedo atópase nunha destas suaves abas, nun rechán a un costado de Trala Seara, na divisoria do Cordal. Atópase nun monte Comunal pertencente á parroquia de Martul.

Planta da Medorra VIII, versión de Moncho Boga a 
partir do orixinal de Núñez Jato.

O enclave no monte acada uns catrocentos oitenta e cinco metros de altitude e a mámoa-túmulo, na que se acubilla a anta, é bastante pequena. Tamén se pode ollar unha violación central presumiblemente antiga, pouco profunda e escasamente perceptible sobre o terreno.

Fotografía: rutasdesendeirismoblogspot.com

Núñez Jato xa a menciona no ano 1990 como un interesante túmulo coa cámara prácticamente visible na súa totalidade. Na croa ou cima da mámoa aínda está a conservar unha apreciable altura e unha boa parte da masa tumular é orixinal. Tamén, un pouco separada, aparece unha grande lousa que ben puido formar parte da tampa ou pedra cobertora: amosa as sinais das típicas cuñas feitas polos canteiros para proceder a partila. Sen embargo, por razóns inexcrutables, desistiron de proceder ao esnaquizamento da gran pedra.

Debuxo versión de Moncho Boga, 2025.

A un lado da mámoa aproveitouse para construir un muro tradicional de pedra para separar a parcela adxacente. Por outra banda, espalladas pola mámoa, pódense ollar unha boa xeira de pedras de diversos tamaños que seguramente forman parte da coiraza pétrea.

Fotografía extraída do blogue megaliticiablogspot.com

Hoxe en día, en canto á estrutura arquitectónica ou anta, estanse a conservar nove esteos, sen que poida concluir cales pertencen á cámara e cales ao corredor, a teor dos debuxos e fotografías de que dispoño. Aínda así, podo colexir que se trata dunha cámara pertencente á tipoloxía de cámaras poligonais con corredor corto ou pouco desenvolvido.

Fotografía: rutasdesendeirismoblogspot.com

As medidas da medorra, pouco mais ou menos, son as seguintes: no eixo N-S acada os 16,50 metros e no eixo L-O os 17. A Altura mámima da mámoa-medorra é de un metro e noventa centímetros.

En definitiva, e se queremos chegar sen maiores contratempos, será tan necesario como convinte levar o XPS.

En Sigrás, nun día calquera da primavera de 2025.

Saúde, sorte e libros!!!

UNHA POUCA MAIS INFORMACIÓN

Páxina Web do Concello de Outeiro de Rei

https://megaliticia.blogspot.com/2021/04/Medorra-de-Acevedo-8.html

https://rutasdesendeirismo.blogspot.com/2022/11/ruta-arqueoloxica-do-acevedo-outeiro-de.html

Juan F. Núñez Jato, Laura Rodríguez Varela: "Arqueoloxía en Outeiro de Rei: mámoas e outros restos". BOLETÍN CROA Nº 5. 1995 páx. 16. Boletín da Asociación de Amigos do Museo do Castro de Viladonga.

ANTA-DOLMEN MEDORRA III DE ACEVEDO

ANTA-DOLMEN MEDORRA III DE ACEVEDO

RUTA ARQUEOLÓXICA DE O ACEVEDO 3.

"La filosofía es una lucha contra el embrujamiento de nuestra inteligencia mediante el uso del lenguaje."

Ludwig Wittgenstein

Debuxo versión de Moncho Boga, 2025.

E sigo no Cordal de Acevedo, na Ruta Arqueolóxica de O Acevedo, itinerario creado polo Concello de Outeiro de Rei, que mistura elementos paisaxísticos, arqueolóxicos e históricos.

Planta da anta da Medorra de Acevedo III segundo versioón de 
Moncho Boga a partir da planta de F. Pérez Losada e J. Cano Pan.

O punto de partida, como non me canso de repetir, atópase na parroquia de Martul e está perfectamente sinalizado. Aínda así, creo que é necesario ou convinte ir co XPS, porque un nunca sabe...

Planta da anta da Medorra de Acevedo III segundo versioón de 
Moncho Boga a partir da planta de Núñez Jato.

Atópase encravada preto da Medorra dos Carrís 5 e tamén moi preto da Medorra de Acevedo 2.  A medorra de Acevedo III foi prospectada e catalogada por Fermín Pérez Losada e Juan Cano Pan no ano 1988: o túmulo-mámoa amosaba a cámara case totalmente á vista e debuxaba unha planta das da tipoloxía poligonal e un corredor pouco desenvolvido. Tamén se podía observar un cono de violación bastante profundo. 

Medorra do Cordal de Acevedo III.
Fotografía de megaliticiablogspot.com

Como dicía na primeria entrada da ruta, trátase dun importantísimo conxunto de mámoas-medorras megalíticas que se espallan sen formar unha necrópole propiamente debido á distancia, por unha ampla área dos montes de Acevedo. Como xa sabemos, a medorra III é un túmulo de considerables dimensións, con posible coiraza pétrea  e posiblemente cinco esteos para a cámara e outros cinco para o corredor.

Medorra do Cordal de Acevedo III.
Fotografía de megaliticiablogspot.com

Estamos, sen a menor dúbida, diante dunha anta senlleira dentro do megalitismo do Concello de Outeiro de Rei.

Medorra do Cordal de Acevedo III.
Fotografía de megaliticiablogspot.com

Un pequeno excursus sobre o topónimo Outeiro de Rei. Diante dos topónimos "rei", sempre tiven a sospeita de que non todas as veces fan referencia a unha persoa que exerce poder "real", a un monarca, a un Rei. Con respecto, pola contra, ao topónimo "outeiro" semella transparente e dicir, do latino "altarius": sitio mais ou menos alto, ondeado, altar, solar posiblemente de rituais paganos. 

O río Miño ao seu paso por Outeiro de Rei.
Fotografía extraida de: minube.net

Pero voltemos ao topónimo "rei", que é extremadamente interesante. Eu, particularmente, estou convencido de que non fai referencia a unha persoa da realeza (na historia de Outeiro de Rei non atopo xurisdicións reais, senón nobiliares), a un monarca. Raramente este topónimo nomea polo tanto a persoas reais que exerzan algún tipo de poder, de xurisdición. Paréceme mais fecundo acudir á forma céltica "ricka" (surco, rego, regueiro) que explica as nosas formas "rego" e "rega". Deste xeito, si consideramos as formas célticas "ricka", "reku/reka" como arroio, canle, curso de auga..., de aí talvez derivou en "rei" ou en "raíña". A forma latina "regi", "rege" (río, regueiro) confundiuse moi pronto con rex-regis, polo que Outeiro de Rei podería significar "Altar do Río", o solar do Ladra, do pai Miño..., e doutros moitos regatos cativos que debuxan a xeografía hidrográfica deste singular concello.

En Sigrás, no primoroso mes de abril de 2025.

Saúde, sorte e libros!!!

ALGUNHA INFORMACIÓN MAIS

Páxina Web do Concello de Outeiro de Rei

https://es.wilkiloc.com/rutas-sendeirismo/ruta-arqueoloxica-do-acevedo

https://megaliticia.blogspot.com/2021/04/Medorra-de-Acevedo-8.html

https://photo980x880.mnstatic.com/96b7efaf1f1a5859c94df99b6a677721/area-recreativa-santa-isabel-7632340.jpg

ANTA-DOLMEN MEDORRA II DE ACEVEDO. San Pedro de Martul, Outeiro de Rei.

ANTA-DOLMEN MEDORRA II DE ACEVEDO

RUTA ARQUEOLÓXICA DE O ACEVEDO 2

"Nuestras convicciones más arraigadas, más indubitables, son las más sospechosas. Ellas constituyen nuestro límite, nuestros confines, nuestra prisión."

José Ortega y Gasset

 

Debuxo versión de Moncho Boga, 2025.

Cordal de Acevedo, Pascuais, onde se asentan as pedrafitas sospeitosas habituais de Pascuais, precisamente. Nesta zona do montesío cordal, nunha zona penechaira moi ondeada con pequenos outeiriños, no límite entre San Xoán de Parada e San Pedro de Martul, a unha altitude que apenas sobrepasa os quinientos metros..., atopamos unha sorpresa agradable en forma de antas-dolmenes.

Mámoa e Anta de Acevedo II.
Fotografía extraída do blogue megaliticiablogspot.com

Para chegar, malia que recomendo o XPS, sígueme a gustar a descrición do xeito de chegar, aínda que normalmente non se chega con estas indicacións... Pois ben, como son terco, aí vai: collemos a estrada N-VI e, pasado o fito quilométrico 516, temos que coller a estrada comarcal que leva a Friol pola ponte de Hombreiro. Unha vez cruzada a ponte devandita, no quilómetro catro, collerremos unha pista asfaltada que sae á dereita e que leva a Aspai: pouco logo de pasar o cruzamento cunha pista que vai á parroquia de Martul, atópanse asentadas e maxestuosas as cinco medorras numeradas dese xeito: trátase dun monte que queda á dereita da pista ao que se pode chegar por varias corredoiras.

Planta da Medorra de Acevedo II versión de Moncho Boga
a partir de Núñez Jato.

Deixando atrás esta pequena digresión a xeito de itinerario ficción, o mellor, o mais axeitado e o do sentido común e, polo tanto, comenzar na Parroquia de Martul e seguir as estupendas sinais da Ruta Arqueolóxica de O Acevedo. Será moito mais práctico e sinxelo.

A Medorra de Acevedo II, noutro orde de cousas, xa fora prospectada e documentada polo tantas veces nomeado Núñez Jato  no ano 1990. Describe a típica forma hemiesférica (mammula) e, na croa ou parte superior, sobresaen dous esteos que acadan cadanseu ao redor de corenta e trinta e seis centímetros, mais ou menos.

Mámoa e Anta de Acevedo II.
Fotografía extraída do blogue megaliticiablogspot.com

Como en case todas as mámoas galegas, aparece, primoroso, o cono de violación salvaxe, de onde arrincan os esteos que formaron a estrutura arquitectónica ou anta-dolmen: un ataque furtivo antigo que case non chega aos corenta centímetros de profundidade, constata ese feito luctuoso. 

Xa contei algo na entrada anterior, pero debo incidir, insistir, que paga a pena percorrer esta Ruta Arqueolóxica baixo todos os puntos de vista: desde a igrexa de San Xoán de Martul a ruta atravesa unha contorna natural espléndida e amosa uns cantos e variados vestixios arqueolóxicos que xalonan case todo o percorrido: antas, castros, petróglifos, vestixios romanos, necrópole medieval, igrexas románicas...

Mámoa e Anta de Acevedo II.
Fotografía extraída do blogue megaliticiablogspot.com

Non me canso de repetir que o concello de Outeiro de Rei alberga unha das densidades de elementos megalíticos mais alta de Galicia: están catalogadas mais de 180 mámoas e seguro que irán aparecendo mais co tempo. A pesares diso, e da estupenda ruta que veño comentando que contribúe ao seu bo estado de conservación, a meirande parte delas atópanse semiolvidadas, abandonadas, con riscos serios de desaparición.

Fotografía de: rutasdesendeirismo.blogspot.com

En Sigrás, nun  primoroso e primaveral día do ano 2025.

Saúde, sorte e libros!!!

PARA SABER ALGO MAIS

https://megaliticia.blogspot.com/2015/12/mamoas-do-cordal-de-acevedo.html

https://es.wikiloc.com/rutas-senderismo/ruta-arqueoloxica-do-acevedo-69241883

https://outeiroderei.gal/turismo/natureza/rutas/ruta-arqueoloxica-de-o-acevedo/

https://rutasdesendeirismo.blogspot.com/2022/11/ruta-arqueoloxica-do-acevedo-outeiro-de.html

https://www.lavozdegalicia.es/noticia/lugo/outeiro-de-rei/2018/01/02/span-langgldanos-conxunto-mamoas-outeiro-reispan/00031514929984453602107.htm

https://onosopatrimonio.blogspot.com/2011/07/castros-de-galizagalicia-provincia-de.html

ANTA-DOLMEN MEDORRA I DE ACEVEDO. San Pedro de Martul e San Xoán de Parada. Outeiro de Rei.

ANTA- DOLMEN MEDORRA DE ACEVEDO I.

RUTA ARQUEOLÓXICA DE O ACEVEDO 1

"Según la definición de los estoicos, si la sabiduría no es sino guiarse por la razón y, por el contrario, la estulticia dejarse llevar por el arbitrio de las pasiones, Júpiter, para que la vida humana no fuese irremediablemente triste y severa, nos dio más inclinación a las pasiones que a la razón."

Erasmo de Rotterdam: "Elogio de la locura."

Debuxo versión de Moncho Boga, 2025.

Vou a iniciar nesta entrada unha xeira de tres antas integradas nunha case necrópole das frondosas terras de Outeiro de Rei. Son unha serie de medorras (empregando a terminoloxía da zona) ubicadas entre as parroquias de Martul, Aspai e Parada, no lugar de Acebedo, cordal montesío que singulariza orográficamente a bisbarra. Atópanse a unha altitude que oscila entre os 475 e os 507 metros. 

Fotografía: Concello de Outeiro de Rei.

O emprazamento xeral describe unha área penechaira moi ondeada a saber, algunhas atópanse enclavadas na cima do monte, outras en espolóns achairados e as demais en suaves pendentes. Foi e é zona de monte baixo onde tradicionalmente predominou sempre o toxo. En xeral, as oito medorras que conforman o conxunto amosan violacións centrais bastante profundas. Algunhas recentes e outras xa moi antigás.

Dicía antes que este interesante conxunto de medorras megalíticas atópanse espalladas polos montes de Acebedo, desde onde contan cun impresionante dominio visual sobre as terras baixas da contorna. Das oito medorras que conforman este conxunto, sete amosan vestixios da estrutura arquitectónica ou cámara, definindo unha variada tipoloxía: cámaras de corredor, tipo cista...

Fotografía do blogue megaliticiablogspot.com.

Os túmulos son de considerable tamaño, están bastante ben conservados e a maioría deles contan con vestixios da coiraza pétrea.

 
Fotografía: Concello de Outeiro de Rei.

A Medorra do Cordal de Acevedo I xa foi prospectada por Nuñez Jato na publicación tantas veces nomeada neste blogue, no ano 1990. En xuño de 2012, nunha entrada neste mesmo blogue, dubidaba entre si este esteo era unha pedrafita ou o único resto dunha anta: Baños a consideraba unha pedrafita; Juan Núñez e Laura Rodríguez mantiñan que probablemente se tratase dun esteo dun dolmen reempregado como marco de término. Actualmente sabemos sen lugar a dúbidas que se trata do resto dunha anta encravada nun túmulo de grandes proporcións: a mámoa na que se insire tiña un profundo cráter de violación e unha canle cara ao leste. Entre os despoxos atopáronse algúns anacos de cerámica.

Fotografía extraída da revista: 

"Arqueoloxía en Outeiro de Rei: mámoas e outros restos" de Juan F Núñez Jato e Laura Rodríguez Varela

Os restos arquitectónicos que se están a conservar aparecen chantados no funil de violación dun túmulo de grandes dimensións, acadando no eixo máis longo case os 25 metros. Tamén conserva numerosos vestixios da coiraza pétrea, malia que algunha das pedras que a conforman, polo seu tamaño, podería ser un chanto mais da cámara, desprazado. 

Fotografía do blogue megaliticiablogspot.com.

Á vista aparecen tres non moi grandes esteos de granito que non sobresaen da masa tumular máis de noventa centímetros. O esteo meirande chama a atención porque amosa unha gravura que, logo de moitas cavilacións e interpretacións, hoxe sabemos (grazas ás pescudas de Xabier Moure) que é moderna e está vencellada aos marcos de término. É por iso mais que  probable que os gravados sexan sinais ou marcas de termo que indican a separación entre parroquias. 

O curioso deste peza é que conserva o que semellaba  un gravado antropomorfo: unha figura de 30 cms de longo, formada por un círculo superior de 16 cms debaixo dunha raia vertical de 14 cms, así como unha circunferencia que a cruza.

Hoxe, grazas ás árduas  e teimudas investigacións de Xabier Moure, sabemos sen lugar a dúbidas que se trata dunha marca de término: as gravuras representan a "insignia del Santisimo Sacramento", segundo o expedente de deslinde das parroquias de Aspai, Martul e Parada en 1856. Trátase da representación dunha custodia ou viril onde se coloca a hostia logo de ser consagrada. Outro  dato extraordinario recollido por Moure dun pleito sobre lindes, dise que a custodia gravouse para protexer un lugar pagano e dicir, para continuar coa cristianización dos lugares paganos iniciada por San Martiño de Dumio.

En Sigrás, na primavera de 2025.

Saúde, sorte e libros!!! 

O MEGALÍTICO CONCELLO DE OUTEIRO DE REI

Xa viñemos aportando recursos culturais para visitar en Outeiro de Rei noutras entradas deste mesmo blogue. E o momento de recomendar un roteiro extraordinario que visita algunha das antas-dólmenes mais interesantes deste término municipal do interior de Lugo. Trátase da Ruta Arqueolóxica de O Acevedo.

Fotografía: Concello de Outeiro de Rei.

Estamos diante dunha ruta circular que discorre polas parroquias de Martul, Aspai e Parada, cunha lonxitude de 10 quilómetros, dificultade media e duración de mais de tres horas.

Fotografía: Concello de Outeiro de Rei.

O punto de partida é a parroquia de Martul, fermosa aldea de pedra bastante ben conservada: pasaremos pola anta de Pena Dereita, os túmulos de Roza das Presas e as medorras de Acevedo VI e VII, a medorra de Acevedo VIII..., ata chegar á fermosísima aldea de Province, onde poderemos contemplar os seguintes elementos: anta de Pico das Mallas, Medorras de Province, Gravado de Galva, Anta de Pena Serrada, Medorras de Acevedo I e II, Medorra de Acevedo III e o túmulo dos Carrís, coa súa anta correspondente.

Fotografía: Concello de Outeiro de Rei.

Desde Os Carrís a ruta comenza a baixar ata a Ponte Colgante de Parada sobre o río Miño. Logo, xa pola estrada, voltaremos ao punto de partida: a parroquia de Martul.

PARA ENRIQUECER O NOSO COÑECEMENTO MOITO MAIS

https://outeiroderei.gal/turismo/natureza/rutas/ruta-arqueoloxica-de-o-acevedo/

https://megaliticia.blogspot.com/2015/12/mamoas-do-cordal-de-acevedo.html

https://onosopatrimonio.blogspot.com/2011/07/mamoas-de-galizagalicia-provincia-de.html

https://es.wikiloc.com/rutas-outdoor/dolmenes-cordal-de-acevedo-y-pico-das-mallas-20828475

https://dolmensedemaisfamilia.blogspot.com/search?q=outeiro+de+Rei

ANTA-DOLMEN DA VEIGA DE REQUIÁS. San Salvador de Requiás, Muíños.

ANTA-DOLMEN DA VEIGA DE REQUIÁS

"El sentido del conocimiento, y, por tanto, también la medida de su autonomía, no se puede explicar de ningún modo si no es mediante el recurso a su relación con el interés."

Jürgen Habermas: "Conocimiento e interés." Ed. Taurus.

Debuxo versión de Moncho Boga, 2024.

Unha vez mais no Encoro do río Salas, nesas terras increibles que debuxan a Baixa Limia, onde se creou o parque natural Baixa Limia-Xurés, transfonteirizo. Unhas terras indómitas, abraiantes, malia a poderosa intevención humana. Terras ás veces ásperas, terras de contrastes pero ben caracterizadas, individualizadas, conservando unha especie de áurea que invita a perderse por todos os seus recónditos e remotos recunchos.

Fotografía do blogue megaliticia.

Terra de antas-dólmenes, como vimos repetindo nunha morea de entradas, terra de mámoas, de megalitismo. Por iso o encoro de Maus de Salas é unha fonte continua de elementos descoñecidos para a vista a maior parte do ano e, ás veces, durante moitos anos. Son cámaras que pouco a pouco van esmorecendo, asolagadas, axfisiadas polo inmenso peso das augas. Esas augas que lles van conferindo, cando as podemos contemplar, un aspecto irreal, un aspecto limpo, sen vexetación:  van limpando pouco a pouco toda a súa contorna e erosionando os seus milenarios esteos.

Fotografía do blogue megaliticia.

Aquí, na Veiga de Requiás, podemos admirar os restos fantasmagóricos doutra destas fermosas antas-dólmenes que durmen afogadas o sono de milenios: trátase dunha cámara megalítica que semella conservar cinco esteos probablemente xa moi remexidos e algún fora do seu lugar orixinal. Cinco esteos e aínda podemos vislumbrar a feitura abombada da mámoa e, ciscallados pola súa superficie limpa e lavada, diversas pedras que ben poderían formar parte do anel peristalítico ou ben da probable coiraza pétrea.

En Sigrás, nun día marcado para sempre do ano 2025.

Saúde, sorte e libros!!!



BIBLIOGRAFÍA E ENLACES DE INTERESE

https://megaliticia.blogspot.com/2021/10/Dolmenes-sumergidos-Embalse-Salas.html

https://www.facebook.com/xavierperdiz/posts/pfbid02Wa77shf34WpAbodctKpmkose6hLfZYk8as5k2kzeRc6ffYVEwmCcCWmaFvdBBPtQl

ANTA-DOLMEN DAS PENAS VERDES. O Freixo, As Pontes de García Rodríguez.

 

ANTA-DOLMEN DAS PENAS VERDES

"Recuerda que la vida nos depara muchos engaños agradables por la vanidad de la gloria; pues cuando estamos empezando a vivir, entonces estamos muriendo. No hay, pues, cosa más inútil que la ambición."

TEOFRASTO

Debuxo versión de Moncho Boga, 2024.

Segundo os fecundos estudos e sempre atinadas informacións  de Dolores González de la Peña, esta mámoa-anta-dolmen non é outra que a Pena Moura  que da nome ao lugar onde se asenta. Descubriuna grazas á información dun veciño mentres percorría o Camiño dos Arrieiros e buscaba outra cousa, como adoita acontecer moi a miudo.

A información da autora do blogue arqueotoponimia describe minuciosamente a anta: está a conservar a mámoa con restos da coiraza pétrea e da arquitectura megalítica. A tampa ou pedra cobertora así como outra pedra fincada, completamente descolocada, están no medio da estrutura tumular. 

Fotografía de:  (C) Dolores González de la Peña, 2007.

A peculiaridade, curiosidade, da mámoa rádica en que se está a apoiar na parte da crista ou afloramento rochoso que se incicia a un nivel mais baixo, e dicir, a construción da cámara fíxose aproveitando o apoio ou sustento dese afloramento no mesmo lugar. Sería, segundo Dolores, unha rara tipoloxía seimihipoxea, se cadra única, do megalitismo galego. Este tipo de construción debeu ter unha finalidade estrictamente funcional a saber, aproveitar o afloramento rochoso como contraforte, redundando no anterior.

O orofitotopónimo "Penas Verdes", ven motivado polo intenso cor verde da herba e o tapiz vexetal que está a cubrir as cristas e o túmulo.

Fotografía de:  (C) Dolores González de la Peña, 2007.

"Penas Verdes (O Freixo): Necrópole con dúas mámoas. Unha ten uns 13 metros de diámetro e 1,20 de altura; cono de saqueo; restos de coiraza; alterada polos labores agrícolas". En onosopatrimonioblogsot.com.

En Sigrás, nos aciagos  prolegómenos da primavera de 2025

Saúde, sorte e libros!!!

ENLACES IMPORTANTES

https://arqueotoponimia.blogspot.com/2018/07/mamoa-das-penas-verdes-pena-moura-as.html

http://megalitos.arqueoloxico.com/

https://onosopatrimonio.blogspot.com/2011/07/mamoas-e-antas-de-galiza.html

ANTA-DOLMEN DE OUTEIRO DE CAVALEDRE 10. Santa Baia de Maus de Salas, Muíños.

ANTA-DOLMEN DE OUTEIRO DE CAVALEDRE, 10

"Cual la generación de las hojas, así la de los hombres. Esparce el viento las hojas por el suelo, y la selva, reverdeciendo, produce otras al llegar la primavera: de igual suerte, una generación humana nace y otra perece".

Homero: "La Odisea".

Debuxo versión de Moncho Boga, 2024.

Outra visita virtual, outra viaxe polos siderais universos das contornas internetianas, unha nova raza que ven a poboar e a programar as nosas mentes. Unha viaxe que nestes casos sustitúe aos libros: a mellor viaxe é aquila que se fai coa lectura, coa imaxinación que permite a lectura.

Retorno a paisaxes benqueridas, admiradas, espectaculares no seu esplendor de séculos, de milenios. Retorno á Baixa Limia coa mesma ilusión de sempre, cos mesmos alicientes, coas mesmas pretensións de coñecer mellor algo que ás veces é inaccesible, inaprensible. Volto ao sur de Galicia, ao sur mais sur de todos os sures galegos, alí onde se xuntan dous países que deberían ser o mesmo, alí onde as fronteiras mentais e físicas son ilusorias, onde a naturaleza, a arte e a prehistoria se misturan sen contemplacións. Son as paisaxes dunha vida.

Volto a Maus de Salas, ao Concello de Muíños, ao Encoro do Salas, alí onde unha inmensa necrópole megalítica só deixa ver os seus impresionantes e cada vez mais consumidos dólmenes cando a seca é extrema, cando a auga baixa ata os mínimos extremos, históricos.

Fotografía do blogue megaliticiablogspot.com

E esta vez o debuxo representa a Anta-dolmen número 10 dunha das necrópoles do Salas: a necrópole de Outeiro de Cavaledre. É unha mais e non será a derradeira. 

Desta desnuda estrutura arquitectónica case non se aprecia a mámoa, pero sí uns cantos esteos da anta e algunhas pedras que poderían formar parte ben do anel peristalítico, ben da coiraza pétrea. Segundo as fotografías que fun xuntando ao longo dos anos, podemos vislumbrar seis chantos da cámara: cinco na súa posible posición orixinal e un mais espaiado á beira, desencravado.

Unha viaxe cativa, breve, de cinco ou seis minutos, casi fugaz: un pracer voltar, brevemente, voltar coa imaxinación, pero voltar.

En Sigrás, no mes de abril de 2025.

Saúde, sorte e libros!!!

NECESARIOS ENLACES


Facebook - Publicación de Francisco Xavier Perdiz Álvarez

https://megaliticia.blogspot.com/2021/10/Dolmenes-sumergidos-Embalse-Salas.html

https://es.wikiloc.com/rutas-senderismo/dolmenes-sumergidos-embalse-de-salas-2

ANTA-DOLMEN DE PENACOVA II. San Pedro de Navallos, Ribeira de Piquín.

ANTA-DOLMEN DE PENACOVA II.

"Callando es como se aprende a oír; oyendo es como se aprende a hablar; y luego, hablando se aprende a callar."

Diógenes Laercio.

Debuxo versión de Moncho Boga, 2024.

Terras recónditas, terras abruptas, terras cheas de lendas, terras que están a conservar o sabor telúrico, o poder atemporal da fermosura, terras inscritas na pedra e de pedra, con carácter, coa dureza ctónica dos nosos antepasados.

Aí, nunha serra, nun cordal mentesío, entre Meira e Ribeira de Piquín, empázase unha necrópole atemporal composta por, polo menos,  dúas mámoas con cámara megalítica mais ou menos conservada.

Fotografía do blogue megaliticiablogspot.com

Para chegar, pódese acceder desde o Alto do Couso (LU-751) vindo desde Meira, onde unha estrada á dereita, seguindo a pista dos muíños do Parque Eólico,  levaranos ata as antas. Outro xeito é camiñando desde a aldea de Penacova, sendo un acceso dabondo complicado. Polo tanto, dun xeito ou doutro, será necesario ir equipado con XPS.

Como dicía a anta está moi cuberta de toxo e outras herbas sendo o seu estado de conservación moi malo, a pesares de conservar uns cantos esteos da estrutura arquitectónica. A preto duns cen metros atópase a anta de Penacova I.

Fotografía do blogue megaliticiablogspot.com

Segundo as imaxes correspondentes, a anta-dolmen de Penacova II pode corresponder á tipoloxía de cámaras de planta poligonal con corredor desenvolvido. Algún dos esteos poden acadar os dous metros de altura. Parece conservar cinco ou seis esteos da estrutura arquitectónica.

Na suculenta información recollida do blogue de Xabier Moure (tantas veces consultado), destaca con personalidade de seu unha lenda recollida na zona  que relata que na bisbarra sábese de certo que nunha das mámoas de Vilacova habia enterrado un coiro de boi que contiña no seu interior unha morea de ouro. Parece ser que ese ouro, segundo as verídicas informacións dos veciños, foi atopado sen lugar a dúbidas por uns veciños da contorna.

En Sigrás, nas augas de abril de 2025.

Saúde, sorte e libros!!!

OUTRAS COUSAS QUE SABOREAR

O humilde Concello de Ribeira de Piquín pertence ou está adscrito á Reserva da Biosfera "Río Eo, Oscos e Terras de Bourón", de xeito que é moi recomendable contemplar esta zona desde a perspectiva que ofrece esta calificación. No territorio pódense identificar corenta e un tipos de hábitat de interese comunitario, dos que once son considerados prioritarios. Peixes, londras, rato ibérico, aves, tartaruga careta...

Dicía que, aproveitando esta denominación, é poisble visitar unha boa xeita de antas e menhires, espallados por todo o territorio, así como outra boa cantidade de xacementos castrexos. Pero sen dúbida destaca a natureza, que se pode contemplar atendendo a unha boa cantidade de roteiros perfectamente sinalados. As rutas xacobeas da Costa e o Camiño Primitivo, transcorren por estas terras.

Mapa extraído de https://es.slideshare.net/

ENLACES DE INTERESE

https://www.megalithic.co.uk/article.php?sid=41068

https://megaliticia.blogspot.com/2017/05/dolmenes-lugo.html


http://es.wikiloc.com/wikiloc/view.do?id=11293064

https://arqueoloxiadosancares.blogspot.com/2011/01/presentacion_23.html

https://dolmensedemaisfamilia.blogspot.com/search?q=Anta-dolmen+de+Penacoba

https://es.images.search.yahoo.com/yhs/search?p=Mapa+da+Reserva+da+biosfera+R%C3%ADo+Eo%2C+Osdcos+e+terras+de+Bour%C3%B3n&fr=yhs-sz-002&type=type80260-732117

https://es.images.search.yahoo.com/yhs/search?p=Mapa+da+Reserva+da+biosfera+R%C3%ADo+Eo%2C+Osdcos+e+terras+de+Bour%C3%B3n&fr=yhs-sz-002&type=type80260-732117153&hspart=sz&hsimp=yhs-002&imgurl=https%3A%2F%2Fi0.wp.com%2Fhistoriadegalicia.gal%2Fwp-content%2Fuploads%2F2017%2F05%2FTerritorio-Eo-Oscos-Terras-de-Bur%25C3%25B3n.jpg%3Ffit%3D1600%252C890%26ssl%3D1#id=9&iurl=https%3A%2F%2Felecoturista.com%2Fwp-content%2Fuploads%2F2021%2F07%2F3-3.jpg&action=click

https://es.slideshare.net/slideshow/reserva-da-biosfera-ro-eo-os-oscos-e-terras-de-burn/65179913

PEDRAFITA-MENHIR MARCO DE SANTA MARIÑA DO MONTE I. Ourense

PEDRAFITA-MENHIR MARCO DE SANTA MARIÑA DO MONTE

"Pero, para cumplir tal designio, no será necesario probar que son todas falsas, lo que quizá nunca conseguiría; sino que, del mismo modo que la razón me persuade ya de que debo impedirme dar crédito a las cosas que no son enteramente ciertas e indudables, con el mismo empeño que pondría ante aquellas que nos parecen manifiestamente falsas, el menor motivo para dudar que encontrara en ellas serviría para hacérmelas rechazar todas. Y por eso no es necesario que las examine particularmente una a una, lo que sería un trabajo infinito; sino que, ya que la ruina de los cimientos entraña necesariamente la de todo el edificio, me concentraré primero en los principios sobre los que todas mis antiguas opiniones se habían fundado."

Descartes: "Meditaciones Metafísicas". E. Alfaguara.

Debuxo versión de Moncho Boga, 2025.

Trátase dunha estupenda e curiosa pedrafita descuberta por Antonio Gavilanes, incansable escudriñador dos elementos prehistóricos das Terras de Ourense. Gavilanes bautizouna tamén con ese nome e confirmou o solsticio de verán (no solpor do 21 de xuño). Debo destacar que a pedrafita atópase no seu emprazamento orixinal.

Atópase á beira da estrada OU-101 que leva de Ourense a Maceda, no quilómetro catro. Sita no mais alto dun pequeno outeiro, é probable (segundo Alberte Alonso) que funcionase de marco de término para amillorar as parroquias de O Monte, Santa Mariña e Ourense: esta consideración pódese deducir a partir da prominente situación de visibilidade. Na cara do leste aprécianse os trazos de varios chanzos e, na croa, atópanse diversas gravuras: unha cruz e varias coviñas, das que falarei mais abaixo.

Fotografía de José Antonio Gavilanes.

A pouca distancia atópase o nacemento dun pequeno regato que verque as súa augas no Rego de Zaín. Orográficamente a situación e configuración confórmase por varias abas e zonas chairosas que descenden do alto de Montealegre, a catrocentos setenta e un metro de altitude. No contexto arqueolóxico aparecen diversos elementos como os petróglifos da Pedra da Lagoa, a Pedrafita do Cepo de Seixalboe a Pedrafita do Marco de Monterrei en Pereiro de Aguiar.

Fotografía de José Antonio Gavilanes.

Segundo a descrición de Gavilanes e súa suposición de adscrición crono-cultural ás época baixomedieval, a posible pedrafita é un penedo reaproveitado como marco de término. Describe unha forma peculiar co que semellan dous brazos erguidos, destacando as raras marcas deixadas pola erosión nos laterais. Os veciños atribúen estas poderosas marcas á corrosiva acción do abesouros que adoitan construir os seus niños nesas caprichosas oquedades. Conta Gavilanes que nun dos laterais hai varios chanzos labrados no propio terreno-penedo para facer mais fácil o ascenso. No mais alto aparece a gravura dunha gran cruz de termo, deseñada no brazo mais alto. Sinala tamén a existencia dalgunha coviña ou cazoliña en ambos os dous brazos, aínda que nos desbota a posibilidade de que sexan de factura natural.

En Sigrás, preto da primavera de 2025.

Saúde, sorte e libros!!!



ENLACES SUSTANCIAIS

https://catalogaciondepedrafitasdegalicia.blogspot.com/2014/03/pedrafitas-de-observacion-astronomica.html

https://patrimoniogalego.net/index.php/21975/2012/07/marco-de-termo-en-santa-marina-do-monte-i/