Anta-dolmen Pedra do Mouro. Axeitos, Santa María de Olveira, Ribeira.

ANTA-DOLMEN PEDRA DO MOURO. Axeitos

Para chegar. Debemos coller a estrada xeral que vai de Noia a Ribeira e desviarnos á dereita no lugar do Sobridos, con dirección a Corrubedo. A anta atópase a 2,1 qms, aproximadamente.

A mámoa na que se erixe a anta é de grandes dimensións aínda que está moi alterada, sobre todo polas accións antrópicas. A alteración é máis grave na parte norte na que se foi aplanando o terreo. Nas áreas do leste e do sur existe un acusado desnivel causado por unha antiga linde de fincas. No centro desta mámoa atópase a estrutura arquitetónica megalítica semienterrada. As medidas da mámoa van desde os 28 ms para o eixe NO-S ata os 32 ms para o eixe SO-N. A altura non  acada máis de 60 cms.

Planta segundo versión de Ramón Boga

Conserva restos da coiraza na zona norte da mámoa, no entorno da cámara, onde case non hai vexetación superficial. As pedras que afloran forman un grupo homoxéneo situado a un metro aproximandamente da tampa. Pola zona do sur poderemos ollar algunhas pedras do perfil deixado polo deslinde.

Na contorna houbo un gran penedo no que había gravados varios cápridos, que foi destruido na década de 1970 para construir a estrada. A laxe era coñecida polo nome de Pedra das Cabras.

Fotografía do petroglifo Laxe das Cabras.
A Anta de Axeitos pódese ver ao fondo.

En canto á estrutura arquitectónica, estamos diante dunha cámara poligonal con corredor posiblemente desenvolvido. A cámara alóngase no eixo transversal. Está composta por sete ortostatos e tres para o corredor. Seguramente o máis destacable é a súa singularidade tipolóxica. A pedra cobertora suxeitase só en tres puntos. Polo tamaño que se observa dos esteos e da mámoa, poderíamos deducir que aínda permanece enterrada unha boa parte disa estrutura arquitectónica.

Fotografía do ano 1995

Fotografía de Méndez no 2010.

O corredor atópase ben diferenciado da cámara tanto na planta como na altura e confórmase con tres esteos: un deles no lado dereito e dous no esquerdo.

En xeral, as dimensións dos chantos da cámara van desde os dous ms e corenta e catro cms na anchjura, un metro e oitenta cms de altura e sesenta cms de grosor a meirande, ata os corenta e dous cms de ancho e vintedous cms de grosor nos esteos do corredor. 

Fotografía de Ramón Boga.

Todos os esteos da cámara atópanse imbricados e o maior é considerado como a clave do conxunto, xa que o asentamento de todos os demáis supedítase a esta que forma a parede do sur. A pedra cobertora é única no Barbanza posto que se conserva na súa posición primitiva.

En dous dos esteos da cámara parece ser que hai un signo cruciforme e un signo vertical. Segundo Cuevillas e Bouza Brey as figuras son representacións antropomórficas moi estilizadas. O signo cruciforme componse de cabeza, mans e corpo; o signo vertical representa unha persoa camiñando. Brey e Cuevillas consiedran que poden pertencer ao Eneolítico.  E.A. Shee considera, pola contra, que as gravuras son recentes e non contemporaneas do monumento.

Fotografía de Ramón Boga.

Fotografía de Ramón Boga.

Debuxo de Ramón Boga Moscoso